به نقل از «ایران اکونومیست»

ایران در کجای بازی چین قرار دارد؟

تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۷۰۳۷۸

منطقه بعد از سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان و حضور در دو نشست شورای همکاری و دولت‌های عربی به میزبانی ریاض چه صورت‌بندی جدیدی پیدا خواهد کرد؟ و ایران در کجای این معادله ایستاده است؟

 کاخ الیمامه ریاض از ۷ تا ۱۰ دسامبر میزبان رئیس‌جمهور چین و هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی او برای حضور در سه اجلاس مهم دوجانبه، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده تا ژئواکونومی انرژی را محور دیدارهای دوجانبه و نشست‌های چندجانبه با شی جین پینگ قرار دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

استقبال گرم ملک سلمان و پسرش از هیات چینی در اوج سردی روابط پادشاهی عربستان با ایالات متحده پس از جنجال‌ها بر سر کاهش تولید نفت اوپک پلاس در ماه نوامبر، نقطه عطفی در روابط سعودی با آمریکا و ژئواستراتژی رقابت پکن و واشنگتن در خاورمیانه به شمار می‌رود.
ایران در کجای بازی چین قرار دارد؟

اینکه منطقه بعد از سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان و حضور در دو نشست شورای همکاری و دولت‌های عربی به میزبانی ریاض چه صورت‌بندی جدیدی پیدا خواهد کرد؟ و ایران در کجای این معادله ایستاده است؟ دو پرسش کلیدی در اهمیت زمانی این سفر و رقابت چین و آمریکا در منطقه است. پاسخ به این دو پرسش را باید در قالب رقابت کلان چین و آمریکا برای پرکردن خلأها و حوزه‌های نفوذ به ویژه در خاورمیانه و زیرسیستم خلیج فارس فهم و تبیین کرد. منطقه‌ای که به دلیل منابع سرشار انرژی و نقش آن در اقتصاد جهانی محور ارتباطات و رقابت قدرت‌های بزرگ بوده است و در سال‌های اخیر جمهوری خلق چین با استراتژی کمربند-راه و امضای توافق‌نامه‌های جامع استراتژیک با بازیگران عربی در حال بسط نفوذ اقتصادی خود و جایگاه‌یابی در مناسبات و ترتیبات سیاسی و امنیتی آن است.

ترتیباتی که به‌شدت متاثر از نظم آمریکایی‌محور بوده و در طول دهه‌های گذشته دولت‌های عرب این منطقه در قالب معادله نفت-امنیت وارد شبکه درهم‌تنیده‌ای از روابط اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی با واشنگتن شده‌اند و شراکت راهبردی نانوشته چند دهه‌ای را رقم زده‌اند. با خروج انگلیس از خلیج فارس در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی تا یک دهه گذشته، این منطقه در حوزه نفوذ ایالات متحده قرار داشته است. با خیزش اژدهای زرد در شرق آسیا و حضور در مناطق راهبردی جهان و همچنین متاثر از کاهش اهمیت عنصر نفت در راهبرد خاورمیانه‌ای آمریکا به دلیل تبدیل شدن این کشور به تولیدکننده طلای سیاه، به تدریج زمینه برای ایجاد تغییرات در روابط دولت‌های عرب خلیج فارس با چین و آمریکا فراهم شد.

الگوی رفتاری چین با محوریت اقتصاد نشان داده که پکن با وجود اینکه به دنبال تقابل با آمریکا در کوتاه‌مدت نیست و با جایگزین‌سازی نظم چینی به جای نظم لیبرال هم فاصله زیادی دارد، اما کاهش تمرکز نظامی ایالات متحده بر خاورمیانه را فرصت مغتنمی برای حضور موثرتر در منطقه و تکمیل همکاری‌های چندجانبه با بازیگران عرب به‌ویژه در حوزه نظامی ارزیابی می‌کند. ده برابر شدن تجارت بین چین و دولت‌های عربی کمتر از دو دهه نشان‌دهنده خیزش چین در قالب استراتژی کمربند-راه و حضور در آبراهه‌های بین‌المللی است. در راس این بازیگران عربی برای روابط نزدیک با چین، دولت عربستان سعودی قرار دارد که از زمان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تاکنون فراز و فرودهایی را در روابط با آمریکا ناشی از ظهور متغیرهای جدید تجربه کرده است. از جمله امضای آمریکا پای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران که از دید سعودی زمینه‌های آزادی عمل تهران در منطقه را فراهم کرد. اوج این نگرانی خود را در انفجارهای آرامکو در تابستان ۲۰۱۸ نشان داد که سعودی را نسبت به تعهدات نظامی آمریکا در قبال متحد دیرینه خود دچار بدبینی مضاعف کرد.

 

از این منظر بود که ریاض تمایل خود را نسبت به خریدهای نظامی و متنوع‌سازی سبد دفاعی خود با بازیگرانی چون چین و روسیه نشان داد. اوج این همکاری‌ها که ریشه در دهه ۱۹۸۰ دارد، همکاری‌های پکن و ریاض بر سر تولید موشک‌های بالستیک در خاک عربستان است که از دید تحلیلگران یکی از موضوعات مورد بحث در گفت‌وگوهای دوجانبه شی جینگ پینگ با محمد بن سلمان بود. همچنین پیامی آشکار به واشنگتن که دست پادشاهی برای گسترش همکاری‌ها با دیگر بازیگران باز است و اگر آمریکا به نیازهای تسلیحاتی سعودی پاسخ مثبت ندهد، چین اصلی‌ترین جایگزین خواهد بود.

بنابراین اگرچه نقطه ثقل سفر شی به ریاض، اقتصاد است، اما اینکه بتوان اقتصاد را از ژئوپلیتیک جدا کرد، با واقعیت‌های روابط بین‌الملل و بازی قدرت‌های بزرگ همخوانی ندارد. چون خلأ قدرت و تمایل برای پرکردن آن همواره از سوی قدرت‌های نوظهور در نظام بین‌الملل به عنوان زمینه‌ای برای تغییر جایگاه در سلسله مراتب قدرت جهانی و اعمال نظم مطلوب مورد نظر بوده است. از این زاویه تشدید رقابت چین با آمریکا امر محتملی از دید دولت‌های عرب خلیج فارس در سال‌های پیش رو خواهد بود و از این زاویه ضرورت ایجاد توازن بین این دو قدرت بزرگ ضرورتی انکارناپذیر و در عین حال ظریف و ماهرانه است.

 

با این حال ایالات متحده در یک‌سال گذشته در حال نشان دادن اراده خود با پررنگ کردن این جهت‌گیری است که نه تنها خاورمیانه و متحدان عرب آن را ترک نخواهد کرد، بلکه درصدد هماهنگ‌سازی و چابک‌سازی اسرائیل و اعراب ذیل پیمان ابراهیم و بازدارندگی یکپارچه موشکی است که پاسخی به تهدیدات جدید به ویژه از سوی چین، روسیه و ایران خواهد بود. در اوج رقص شمشیر شی با مقامات سعودی، اینکه ایران کجای معادله کلان رقابت آمریکا و چین ایستاده و نگاه پکن به تهران چگونه است، پرسش مهمی است که می‌تواند رویکرد ابرقدرت شرق آسیا به همکاری با جمهوری اسلامی را روشن‌تر کند. تهران و پکن سال گذشته موافقت‌نامه همکاری جامع استراتژیک موسوم به توافق ۲۵ ساله را منعقد کردند که بر اساس آن چین متعهد به ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ایران خواهد بود.با این حال کاهش روند تجارت بین دو کشور از زمان خروج ترامپ از برجام، بازگشت تحریم‌ها و ابهام در احیای برجام باعث شده تا برخلاف شعارها و وعده‌هایی که مبنی بر توسعه روابط با چین مخابره می‌شود، در عمل حجم تجارت همزمان چین با ایران و عربستان گویای وضعیت موجود باشد.

ایران بدون یک سیاست خارجی عمل‌گرایانه عملا از بازی اقتصادمحور در خلیج فارس با دلالت‌های معنادار در حوزه‌های سیاسی و امنیتی آن جا خواهد ماند و پکن را به سمت توسعه بیشتر همکاری‌ها با دولت‌های عربی خلیج فارس که نمونه آن را هفته گذشته در قرارداد گازی قطر و چین نشان داد، متمایل‌تر خواهد کرد. در شرایط کنونی؛ تحریم‌ها و بن‌بست بر سر برجام، تردیدها درباره بهره‌مندی ایران از تجارت با چین را به وجود آورده و به نوعی گلایه‌مندی مقامات چینی را هم به دنبال داشته است. تاکید چین بر ضرورت همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه مشترک صادره با عربستان نشان می‌دهد که چین عنصر ثبات را در روابط با شرکای خود حیاتی می‌داند و ریسک همکاری‌های اقتصادی با ایران درگیر تحریم را به جان نخواهد خرید.

دنياي اقتصاد

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: ایران در کجای دولت های عربی ایالات متحده دولت های عرب خلیج فارس همکاری ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۷۰۳۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توسعه گردشگری ایران و عمان باعث تقویت روابط اجتماعی می‌شود

سید عزت‌الله ضرغامی امروز یکشنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در دیدار با لیلا بنت احمد بن عواد النجار وزیر توسعه اجتماعی عمان که در محل دفتر وزیر میراث‌فرهنگی برگزار شد، با اشاره به اهمیت تقویت روابط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بین دو کشور ایران و عمان، اظهار کرد: شما یک وزیر زن هستند. از این که یک خانم مسلمان مسئولیتی بزرگ دارد، برای جامعه اسلامی بسیار حائز اهمیت است و من از این بابت بسیار خوشحال هستم.

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، افزود: همکاری بین دانشگاهی بین ایران و عمان می‌تواند تقویت شود. با توجه به وجود دانشگاه الزهرا در عمان و نیز دانشگاهی به همین نام در ایران می‌توان راهکار‌های تقویت همکاری‌های دانشگاهی را بررسی کرد چرا که تبلیغات جهانی برخی از رسانه‌های مختلف منفی است و این گونه وانمود می‌کنند که حجاب مانع کسب علم است. اما این اقدامات مدیریتی توسط خانم‌ها می‌تواند باعث شود تا این تبلیغات منفی خنثی شود.

گردشگری مسئولیت اجتماعی ماست

او سپس به حوزه گردشگری اشاره کرد و ادامه داد: ما حدود ۳۰ حوزه گردشگری داریم که عمانی‌ها از گردشگری سلامت استقبال کردند و ۳۰ درصد گردشگران عمانی که به ایران سفر می‌کنند گردشگران سلامت هستند.

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: سیاست دولت آقای دکتر رئیسی بر این است که گردشگران ایرانی نیز به عمان سفر کنند و روابط گردشگری دو کشور تقویت شود. سیاست ایران این است که عمان را در حوزه گردشگری در اولویت قرار بدهیم.

او در ادامه صحبت‌های خود به سابقه تاریخی و تمدنی ایران اشاره کرد و افزود: ما با عمان اشتراکات زیادی داریم. تمایل داریم روابط بین ملت‌ها تقویت شود و شما به‌عنوان وزیر توسعه اجتماعی عمان می‌توانید نقش مهمی در تقویت و ارتباط این روابط اجتماعی ایفا کنید.

گردشگری دریایی ایران و عمان تقویت می‌شود

ضرغامی سپس به مرز دریایی ایران و عمان اشاره کرد و افزود: گردشگری دریایی یکی از ظرفیت‌های مهم بین ایران و عمان در حوزه توسعه گردشگری است. با این حال متأسفانه گردشگری دریایی ایران و عمان در وضعیت خوبی قرار ندارد. اگر گردشگری دریایی تقویت شود به طور حتم باعث تحکیم و تقویت روابط اجتماعی بین دو کشور خواهد شد.

همکاری در حوزه میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سپس به اهمیت مشارکت دو کشور در حوزه مرمت آثار تاریخی اشاره کرد و افزود: آمادگی داریم در پروژه‌های مرمتی در عمان مشارکت داشته باشیم.

ضرغامی افزود: صنایع‌دستی ایران جایگاه اول را در سطح جهان دارد و در ۳۰۰ رشته صنایع‌دستی فعال هستیم. در این باره نیز آماده همکاری با عمان هستیم و امید داریم مسئولان عمانی درباره حضور هنرمندان صنایع‌دستی و برگزاری نمایشگاه‌ها همکاری کنند.

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت حضور بانوان در دستگاه‌های مختلف به عنوان مشاور و مدیر اشاره کرد و افزود: بانوان ما در دستگاه‌های مختلف در سطوح مدیریتی مختلف حضور دارند. این که یک مشاور امور بانوان مسائل مرتبط با زنان را به طور ویژه ارتقا دهد، اهمیت دارد.

پیشنهاد برپایی نمایشگاه‌های مشترک صنایع‌دستی

لیلا بنت احمد بن عواد النجار وزیر توسعه اجتماعی عمان نیز در این نشست با ابراز خرسندی از توسعه گردشگری بین ایران و عمان، گفت: یک کنفرانس به زودی قرار است در حوزه تخصصی گردشگری با حضور وزیر گردشگری عمان برگزار شود و از شما نیز برای حضور در این کنفرانس دعوت می‌کنیم.

او به حوزه صنایع دستی و اهمیت همکاری‌ها در این حوزه نیز اشاره کرد و گفت: در حوزه صنایع‌دستی نیز ۹۰ درصد فعالان صنایع دستی در عمان را بانوان تشکیل می‌دهند. در این باره آماده و علاقه‌مندی برای همکاری در حوزه صنایع‌دستی هستیم. از این رو پیشنهاد می‌دهیم نمایشگاه‌های مشترک برای فروش صنایع‌دستی برپا کنیم.

این مسئول عمانی در ادامه به حضور بانوان در دستگاه‌های مختلف به عنوان مشاور اشاره کرد و افزود: در ایران دستگاه‌های مختلف از بانوان به عنوان مشاور استفاده می‌کنند و نیز مشاور امور خانواده و بانوان دارند و این بسیار کار ارزشمندی است.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری میراث و گردشگری